Kinh tế học tiền điện tử – [Kiến thức cơ bản số #1]

kieucanh
10/11/2021 22:28

Khi bạn tham gia vào thị trường tiền điện tử, ngoài những kinh nghiệm bạn trải qua thì kiến thức luôn là một phần trọng yếu bạn nên học tập và nâng cấp theo thời gian. Bài viết này sẽ cho bạn hiểu thêm về phương cách hoạt động của thị trường tiền điện tử.

Kiến thức • cryptocurrency •

 

KINH TẾ HỌC VỀ TIỀN ĐIỆN TỬ

Kiến thức cơ bản – Phần 01

 

GIỚI THIỆU

Nếu bạn là một người thực sự đam mê với tiền điện tử thì việc đi sâu tìm hiểu hơn về nó luôn là cần thiết. Và kinh tế học tiền điện tử là phần mình nghĩ bạn nên tham khảo và suy ngẫm nhiều hơn, không chỉ vì những kiến thức bản thân sẽ nhận được bạn sẽ còn thấu hiểu hơn về những gì tạo nên một nền kinh tế mới.

Lưu ý: Những bài viết trong seri “Kiến thức cơ bản dành cho người mới” tuy chỉ là kiến thức cơ bản nhưng những thuật ngữ cũng như kiến thức trong đó tương đối hai não với những bạn nào lần đầu tiếp xúc. Vì thế, hãy lấy cho mình một chút đồ uống và để đầu óc thật thoải mái trước khi bạn sẵn sàng tìm hiểu những kiến thức mới mẻ này nhé.

MỤC LỤC

  1. Tại Sao Bạn Nên Quan Tâm Đến Kinh Tế Học Tiền Điện Tử
  2. Lý Do và Các Trường Hợp Sử Dụng
  3. Hợp Đồng Xã Hội và Tiền Điện Tử
  4. Những Mục Tiêu Của Kinh Tế Học Tiền Điện T
  5. Mô Hình Bảo Mật
  6. Hai Trụ Cột Của Kinh Tế Học Tiền Điện Tử
  7. Công cụ mã hóa
  8. Công Cụ Kinh Tế
  9. Tấn Công Có Thể Vào Mạng
  10. Tóm Lược
  11. Tài Liệu Tham Khảo

 

1. TẠI SAO BẠN NÊN QUAN TÂM ĐẾN KINH TẾ HỌC TIỀN ĐIỆN TỬ

Thông thường những người ngoài cuộc nhìn vào thị trường Crypto, họ hay tưởng tượng Bitcoin và các loại tiền điện tử khác như một vùng đất hoang dã: không có luật lệ, không có quy tắc xã hội, chỉ có sự tham lam và ích kỷ. Và chính những nhận thức về việc thiếu luật pháp và trật tự này làm cho thế giới tiền điện tử trở nên đáng sợ hơn với rất nhiều người.
Tuy nhiên, trên thực tế, luôn có những quy tắc chi phối các mạng ngang hàng phi tập trung (p2p) như Bitcoin. Các quy tắc này được mã hóa thành các giao thức, cung cấp một khung chung cho những người tham gia vào mạng tương tác với nhau. Chúng giúp chúng ta tạo ra một hệ thống an toàn, đáng tin cậy, có giá trị và điều đó cùng với luật pháp mang đến một khuôn khổ mới cho một xã hội tốt hơn.
Kinh tế học tiền điện tử đặt ra những câu hỏi về cách chúng ta có thể thiết kế các quy tắc và ưu đãi, làm sao để các mạng lưới được an toàn và tạo ra giá trị cho mọi người. Kinh tế học tiền điện tử sử dụng các công cụ mã hóa, lý thuyết trò chơi và những ưu đãi kinh tế để đạt được mục tiêu này.
Để hiểu được các mạng p2p phi tập trung này phức tạp và có giá trị như thế nào, chúng ta cần hiểu một số khái niệm kinh tế học tiền điện tử cơ bản đằng sau chúng. Và nếu bạn nắm bắt tốt hơn về những khái niệm cơ bản này, bạn sẽ hiểu tại sao sự xuất hiện của tiền điện tử không chỉ là sự cường điệu.
Mọi người đều biết 2 ngành mật mã học và kinh tế học đều được thiết lập thành một môn học thuật, và được phát triển qua hàng thế kỷ rồi, nhưng khi nói về kinh tế học tiền điện tử thì rõ ràng đây vẫn đang là một lĩnh vực mới. Nó còn quá nhỏ tuổi khoảng 10 tuổi hơn (tính từ khi Bitcoin ra đời).
Chính bởi vì nó là một lĩnh vực mới nổi như vậy, nó không ngừng phát triển và đương nhiên là không có một bằng cấp học thuật vững chắc nào có thể minh chứng cho những kiến thức bạn đã học sẽ không còn đúng trong tương lai. Tôi viết điều này bởi vì chính bản thân tôi cũng muốn tìm hiểu thêm về những quy trình thiết kế của Bitcoin hay các mạng lưới tiền điện tử khác. Hiện tại có rất nhiều những bài viết tuyệt vời, hay các khóa học trực tuyến, nhưng phải mất một thời gian để lướt qua chúng và ghép các thông tin lại với nhau, nếu bạn nào có hứng thú thì bạn có thể tìm thấy nó ở phần cuối trong mục tài liệu tham khảo.

2. LÝ DO VÀ CÁC TRƯỜNG HỢP SỬ DỤNG

Ngay cả khi bạn chưa bao giờ nghe đến cụm từ mạng p2p phi tập trung, thì bạn vẫn có thể đã sử
dụng ít hoặc nhiều thông qua các dạng trang web chia sẻ tệp trước đây, như Napster hoặc BitTorrent. Nói một cách đơn giản, chúng là những hệ thống mà con người tương tác với nhau và trao đổi giá trị.
Giá trị có thể là bất cứ thứ gì chúng ta gọi chung là có giá trị, như một vật liệu hoặc dịch vụ. Hầu hết mọi người đều sẽ nghĩ rằng tiền tệ fiat là có giá trị bởi vì nó được chấp nhận một cách rộng rãi hay bởi vì chúng ta tin tưởng vào sự ổn định và tuổi thọ của nó cũng như từ quyền lực phát hành ra nó. Ngày nay, ngay cả các loại tiền điện tử như bitcoin cũng hoàn thành một phần vai trò này, và ở một số đất nước nó còn đóng vai trò rất quan trọng.
Nếu bạn tìm hiểu sâu hơn, bạn sẽ nhận ra rằng các hệ thống này được thiết kế, giống như các quốc gia, chính phủ và nền dân chủ của chúng ta. Nhưng nó cũng không giống như các quốc gia của chúng ta, các mạng p2p phi tập trung được thiết kế bằng cách viết mã vào các giao thức, chúng ta đặt niềm tin vào mã (mạng lưới) hơn là chính phủ.
Cách chúng ta thiết kế các giao thức này ảnh hưởng đến cách chúng ta tương tác với nhau cũng như chúng ta có thể tạo và chia sẻ bao nhiêu giá trị từ nó. Cuối cùng, kinh tế học tiền điện tử đặt nền móng cho mọi thứ xảy ra trong các mạng p2p phi tập trung này.
Khi thiết kế các giao thức, chúng ta sẽ đưa ra một số giả định nhất định về cách các giao thức sẽ được sử dụng và cách chúng chúng không được sử dụng. Chúng ta (các dự án) cố gắng sử dụng các giả định này để tối đa hóa giá trị của hệ thống cho những người tham gia ủng hộ mạng.

3. HỢP ĐỒNG XÃ HỘI VÀ TIỀN ĐIỆN TỬ

Hãy tưởng tượng rằng: nếu chúng ta không có bất kỳ quy tắc nào trong xã hội và mọi người chỉ thích làm những gì họ muốn. Và nếu thực sự điều này diễn ra thì đây đâu còn là xã hội nữa. Nó giống như điều mà Thomas Hobbes đã mô tả về cuộc sống cái gọi là “Trạng thái nguyên thủy tự nhiên, nơi mà mỗi người đều là một người cô độc, bần cùng, bẩn thỉu, tàn bạo và ngắn ngủi”.
Giống như trong cuộc sống thực, chúng ta muốn các mạng lưới của mình cung cấp giá trị, tính bảo mật và giúp chúng ta phát triển mạnh như một tập thể. Vì vậy, mục tiêu cơ bản nhất của mạng p2p phi tập trung không chỉ là tăng thêm giá trị mà còn tăng tính bảo mật tối đa và trường tồn. Tối đa hóa tính bảo mật của mạng gần giống như điều chính phủ đang làm với quốc gia của mình vậy.
Hầu hết các quốc gia, an ninh được cấp thông qua sự độc quyền của nhà nước đối với cảnh sát và quân đội. Những hình thức này được sử dụng để giữ gìn an ninh, trật tự và từ đó giữ cho xã hội của chúng ta có giá trị đối với chính những người đang sống trong đó.
Ví dụ, nhà nước thực thi luật pháp thông qua khả năng trừng phạt bạn, nếu bạn làm sai luật (hoặc không) điều này được kích hoạt thông qua khả năng sử dụng bạo lực của họ đối với bạn (ví dụ: còng tay hoặc bỏ tù bạn). Vì vậy, bằng cách trở thành một phần của xã hội, bạn từ bỏ một số quyền lực để hướng tới một xã hội tốt đẹp hơn. Bạn làm như vậy bởi vì bạn tin tưởng rằng chính phủ và các hệ thống do chính phủ tạo ra thực sự sẽ cung cấp sự an toàn, tính bảo mật và gia tăng giá trị hơn so với việc chính mình tự đi ra khỏi rừng. Rõ ràng, tất cả chỉ là lý thuyết vì trong thực tế, hầu hết chúng ta không chủ động quyết định chúng ta muốn sống ở một quốc gia nào đó, mà là chính ta được sinh ra trong đó.
Trong thế giới tiền điện tử, các giao thức được lập trình thực thi các quy tắc trong các mạng p2p phi tập trung đảm bảo giá trị và tính bảo mật. Đây chính là điều tuyệt vời mà các mạng p2p phi tập trung mang lại cho chúng ta :
  • Không ai có thể ép bạn tham gia. Quyền lựa chọn nằm ở chính bạn.
  • Không có cơ quan trung ương (như chính phủ) có thể lạm dụng quyền quyền lực của họ (nghĩ về những điều khủng khiếp mà chính phủ tham nhũng và phi đạo đức đã làm, như diệt chủng, nô lệ, phân biệt đối xử.)
  • Không có bạo lực về thể xác được sử dụng để làm cho người tham gia tuân thủ các quy tắc.
  • Bạn tin tưởng vào mã nguồn mở cung cấp cho bạn sự bảo mật.

Sau đó, có một câu hỏi được đặt ra là, có những quy tắc và sự khuyến khích nào giúp tạo ra và duy trì một mạng lưới có giá trị và an toàn? Đây chính xác là câu hỏi về kinh tế học tiền điện tử cố gắng trả lời.

Bây giờ chúng ta đã tự đặt nền móng cho sự hiểu biết của mình về lý do tại sao kinh tế học tiền điện tử lại quan trọng, tại sao nó tồn tại và tại sao bạn nên quan tâm đến nó, chúng ta thử đi sâu vào vấn đề thực tế hơn một chút.

Đầu tiên, chúng ta cần hiểu các mục tiêu cụ thể hơn mà chúng ta đang cố gắng đạt được thông qua kinh tế học tiền điện tử.

 

4. NHỮNG MỤC TIÊU CỦA KINH TẾ HỌC TIỀN ĐIỆN TỬ

Ở mức độ rất cao, các mục tiêu của mạng p2p phi tập trung là an toàn và cung cấp giá trị. Nói một cách cụ thể hơn:

Những điều được khuyến khích:

  • Thực thi đáng tin cậy (bạn có thể tin tưởng giao dịch của bạn sẽ được thực hiện)
  • Truy cập mở (mọi người đều có thể truy cập và đọc mã, không có gì bị khóa để được xem bởi một số ít có đặc quyền)
  • Giao dịch nhanh (giao dịch được thực hiện nhanh chóng và không thể đảo ngược)
  • Kiểm soát phi tập trung (không có cơ quan trung ương nào kiểm soát giao thức và mạng)
  • Không tốn kém (khuyến khích nhiều giao dịch)

Những điều cần tránh:

  • Lỗi bảo mật (ví dụ như ai đó đánh cắp mã thông báo của bạn)
  • Sự Kiểm duyệt (ví dụ như ai đó quyết định rằng một nhóm người nhất định không được phép giao dịch)
  • Giao dịch chậm
  • Kiểm soát tập trung (đối lập với phi tập trung)
  • Sự mở rộng

Ở cấp độ sâu hơn, những mục tiêu này có thể đạt được bằng cách sau:

  • Sự hội tụ (một khối đi lên trên khối khác và giữ đúng chuỗi trong chuỗi khối)
  • Tính khả dụng của dữ liệu (truy cập mở tạo điều kiện phân cấp)
  • Được công nhận (mỗi giao dịch là hợp lệ , giúp tránh chi tiêu gấp đôi)
  • Tính khả dụng cho tất cả, tương đương với khả năng chống kiểm duyệt của mạng
  • Dấu thời gian (giúp xác định một chuỗi khối, hiệu lực giao dịch và hơn thế nữa)
  • Hiệu suất cao hơn trong một số mô hình bảo mật tiền điện tử

 

5. MÔ HÌNH BẢO MẬT

Mô hình bảo mật trong kinh tế học tiền điện tử là một khái niệm cơ bản quan trọng. Những mô hình bảo mật này chính là nền tảng cho việc thiết kế mạng p2p phi tập trung.

Các mô hình bảo mật là các giả định về trạng thái của mạng và những người tham gia. Họ cũng có nhiều thách thức kỹ thuật đi kèm với bản chất phi tập trung của mạng. Các mô hình bảo mật có thể suy đoán tỷ lệ phần trăm những người tham gia nào là trung thực hoặc họ có hành động riêng lẻ, hay họ có thể thông đồng, có thể bị mua chuộc không?

Tôi sẽ không giải thích quá nhiều về chúng nhưng bên dưới là các khái niệm cơ bản khuyến nghị bạn nên đọc thêm.

Byzantine Fault Tolerance

Hệ thống chịu lỗi Byzantine (BFT) – là hệ thống có thể giải quyết được vấn đề của bài toán các vị tướng quân Byzantine. Điều này có nghĩa là hệ thống BFT có thể tiếp tục hoạt động ngay cả khi một số nút bị lỗi hoặc thực hiện hành động gây hại. Có nhiều giải pháp khả thi cho vấn đề của bài toán các vị tướng Byzantine, do đó, có nhiều cách để xây dựng một hệ thống BFT. Tương tự như vậy, có nhiều cách khác nhau để một blockchain đạt được hệ thống chịu lỗi Byzantine và điều mà chúng ta có ở đây chính là các thuật toán đồng thuận.

Uncoordinated Choice Model

Mô hình lựa chọn không phối hợp giả định rằng những người tham gia mạng đưa ra quyết định độc lập và nhỏ hơn một kích thước nhất định. Trong Mô hình lựa chọn không phối hợp, chúng ta có thể giả sử rằng đa số mọi người trung thực và không có người tham gia nào có hơn 50% sức mạnh băm. An ninh bị xâm phạm khi ai đó có được hơn 50% sức mạnh băm. Điều này sẽ cho phép họ rẽ nhánh blockchain, bao gồm các giao dịch bị lỗi. (50% này mang nhiều sắc thái hơn trong thực tế.) Mô hình đa số trung thực là một giả định rất lạc quan và bởi thế nó không kiên cường khi đối mặt với những khó khăn của thế giới thực.

Thực tế hơn, người ta đã chứng minh rằng việc bảo mật của blockchain Bitcoin có thể bị xâm phạm nếu một kẻ tấn công có ít hơn 1/3 sức mạnh băm.

Nhìn chung, càng ngày càng không thực tế khi cho rằng không có sự thông đồng nào cả và an ninh có thể bị xâm phạm thông qua sự thông đồng giữa những người tham gia mạng.

Coordinated Choice Model

Mô hình lựa chọn phối hợp là sự trái ngược với mô hình lựa chọn không phối hợp. Nó giả định rằng hầu hết hoặc tất cả mọi người đang thông đồng thông qua một số đại lý hoặc liên minh nào đó.

Bribing Attacker Model

Mô hình kẻ tấn công hối lộ giả định không có sự phối hợp giữa những người tham gia mạng. Họ bị mua chuộc để đưa ra quyết định riêng lẻ và cuối cùng làm tổn hại toàn bộ an ninh mạng. Vitalik Buterin giải thích điều này chi tiết hơn trong video dài khoảng 20 phút.

Như bạn có thể tưởng tượng, những mô hình này là giả định cơ bản đằng sau việc thiết kế một mạng. Nếu bạn sử dụng mô hình đa số trung thực, bạn không cần tính đến nhiều yếu tố và các cuộc tấn công có thể xảy ra như khi bạn sử dụng mô hình lựa chọn phối hợp hoặc mô hình kẻ tấn công hối lộ. Và theo thời gian tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ còn phát triển ngày càng nhiều hơn những mô hình khác nữa.

 

6. HAI TRỤ CỘT CỦA KINH TẾ HỌC TIỀN ĐIỆN TỬ

Như đã đề cập ở trên, kinh tế học tiền điện tử chia thành hai trụ cột:

  1. Cryptography – mật mã học: các kỹ thuật giữ an toàn cho mạng.
  2. Economic incentives – Ưu đãi kinh tế: các quy tắc và phần thưởng khuyến khích bạn tăng giá trị cho mạng.

 

7. CÔNG CỤ MÃ HÓA

Các công cụ mã hóa là các kỹ thuật giữ thông điệp an toàn và không bị thay đổi. Chúng là một phần quan trọng của Bitcoin và các blockchain khác nhau. Một số công cụ mã hóa cơ bản nhất (được gọi là mã hóa nguyên thủy) là hàm băm và chữ ký số. Tôi sẽ trình bày những điều cơ bản này bởi vì chúng rất cơ bản đối với blockchain.

Hàm băm

Hàm băm là một hàm lấy đầu vào có kích thước x bất kỳ và cung cấp cho bạn đầu ra có kích thước cố định H (x). Bitcoin sử dụng hàm băm SHA-256, được NSA thiết kế trên cơ sở chức năng Merkle-Damgard.

Nó đáp ứng ba phẩm chất quan trọng:

  1. Không va chạm: Hàm băm được gọi là không va chạm khi không thể tìm thấy hai đầu vào khác nhau sẽ băm vào cùng một đầu ra. Đây chính là điều chúng ta muốn tránh: H (x) = H (y) trong khi x ≠ y. Nếu không có khả năng chống va chạm, kẻ tấn công có thể thay thế một tin nhắn ban đầu bằng một người khác khi gửi một tin nhắn giả mạo nếu tin nhắn đó được tạo ra trên cùng một hàm băm H (a) = H (b).
  2. Ẩn : Hàm băm sẽ bị ẩn nếu không có cách khả thi nào có thể khấu trừ đầu vào gốc x trong H (x). Vấn đề ở đây là nếu đầu vào đến từ một phạm vi rất nhỏ, ví dụ: đó là một trong hai giá trị có thể, ai đó chỉ có thể băm hai giá trị có thể và dễ dàng đoán được đầu vào ban đầu x là gì. Vì vậy, nếu chúng ta có thể ẩn đầu vào x bằng cách nối nó với đầu vào khác từ một phạm vi rất lớn, thì không thể tìm ra x. H (r || x) đang ẩn, trong đó r là một giá trị ngẫu nhiên.
  3. Tính thân thiện với câu đố (Puzzle): Hàm băm rất thân thiện với câu đố nếu chúng ta biết một phần ngẫu nhiên của đầu vào, nhưng thật khó để tìm thấy phần còn lại của đầu vào. Chúng ta phải thử mọi khả năng ngẫu nhiên để tìm phần còn lại của đầu vào. Phần này là cần thiết để khai thác Bitcoin – những người khai thác sẽ cố gắng giải các câu đố bằng mật mã để quyết định khối tiếp theo.

Chữ ký số

Một chữ ký số có phần tương tự như một chữ ký viết tay. Một chữ ký ràng buộc danh tính của chúng ta với một thông điệp của chính ta. Chữ ký số thực tế có cùng chức năng trong mạng p2p phi tập trung. Nó giúp chúng ta xác định rằng một số tin nhắn (giao dịch) thực sự đến từ một danh tính nhất định. Một chữ ký số đáp ứng ba yêu cầu sau:

  • Chỉ có bạn có thể làm ra chữ ký của chính bạn-Tương tự trong cuộc sống thực: khi tôi viết tên của mình theo một cách nhất định, tôi hy vọng rằng không ai có thể viết nó theo cùng một cách đó.
  • Bất cứ ai cũng có thể xác minh chữ ký của bạn-Tương tự ngoài đời thực: một nhân viên ngân hàng ngẫu nhiên sẽ có thể xác minh rằng chữ ký thực sự là của tôi. Nếu họ không thể làm như vậy được, thì chữ ký đó là vô dụng.
  • Chữ ký được gắn với một tài liệu cụ thể-Tương tự ngoài đời thực: chữ ký của tôi không thể bị cắt khỏi tấm séc tôi đã viết và dán vào tài liệu khác.

Có ba thuật toán chứa đựng chữ ký số:

(sk, pk): = generateKeys (keysize)

GenerateKeys là phương pháp lấy một keysize chính và tạo ra một cặp khóa:

– sk là chìa khóa bí mật mà bạn lưu giữ, nó được dùng để ký vào thông điệp.
– pk là khóa công khai được sử dụng để xác minh chữ ký bởi bất kỳ ai.

Ứng dụng: Khóa công khai là danh tính công khai của bạn (hoặc, địa chỉ của bạn trong mạng Bitcoin). Để ai đó nói tên hay danh tính của mình-pk, họ phải biết khóa bí mật tương ứng-sk. Nó giống như tên người dùng và mật khẩu. Bằng cách đó, chúng ta tránh việc ai đó lấy danh tính của người khác và gửi tin nhắn (hay thực hiện giao dịch) thay mặt họ.

sig := sign(​sk​, ​message​)

Là phương thức ký nhận một thông điệp, ở đây ta có một khóa bí mật + sk, chính là đầu vào của nó. Sau đó, sẽ xuất ra một chữ ký cho tin nhắn dưới đầu vào từ sk.

Ứng dụng: Như đã đề cập ở trên, chữ ký của bạn chỉ nên có hiệu lực đối với một tài liệu nhất định. Các phương thức ký nhận một thông điệp đảm bảo điều đó.

isValid := verify(​pk​, ​message​, ​sig​) ​

Phương thức xác minh nhận một tin nhắn, một chữ ký, và một khóa công khai pk từ đầu. Nó được trả về một giá trị boolean (giá trị true / false), isValid , điều đó là đúng nếu sig là chữ ký hợp lệ cho thông báo theo khóa công khai pk và ngược lại sẽ là sai.

Ứng dụng: phương pháp này kết hợp các thành phần ở trên. Bất cứ ai cũng có thể xác minh xem một tin nhắn nhất định (ví dụ như một giao dịch) có thực sự được ký bởi khóa công khai của bạn hay không.

Do đó, chữ ký hợp lệ phải thể hiện rằng: verify(pk, message, sig(sk, message))== true

Để biết thêm chi tiết về các hàm băm và chữ ký số, hãy xem Chương 1 cuốn sách Bitcoin của Princeton.

 

8. CÔNG CỤ KINH TẾ

Đến hiện tại chúng ta đã biết về một số công cụ mã hóa cơ bản, trong phần này, phần thứ hai của kinh tế học tiền điện tử. Các công cụ kinh tế là những khuyến khích và không khuyến khích những hành vi nhất định giữa những người tham gia mạng.

Và những công cụ kinh tế cơ bản nhất thường được sử dụng là Tokens (mã thông báo) và Consensus Mechanisms (cơ chế đồng thuận).

Tokens – Mã thông báo

Tokens có thể coi nó là hàng hóa trao đổi trong mạng p2p phi tập trung. Token nổi tiếng nhất trong thế giới tiền điện tử là Bitcoin.

Ngoài Bitcoin, còn rất nhiều các mã tokens được trao đổi cho nhiều loại hàng hóa và dịch vụ khác nhau. Ví dụ: bạn có thể cho thuê các CPU / GPU dư thừa của mình thông qua mạng Golem và nhận được GNT (Mã thông báo mạng Golem) trả tiền làm phần thưởng cho hoạt động tham gia mạng của bạn. Sự hiện diện của các mã thông báo tạo ra một giá trị chung giữa những người tham gia mạng, điều này làm cho các mạng p2p phi tập trung giống như các nền kinh tế hoặc hệ sinh thái riêng biệt. Những hệ sinh thái như vậy gần đây được gọi chung là tokenomics.

Sau đây, chúng ta hãy xem cách token-mã thông báo được sử dụng để khuyến khích hành vi mong muốn trong mạng Bitcoin.

Block rewards – Phần thưởng khối

Giả sử bạn là một nút tạo ra ra một khối mới được đưa vào blockchain Bitcoin. Bạn được thưởng cho công việc của mình bằng cách được phép gửi một giao dịch đặc biệt (giao dịch coinbase). Giao dịch này cho phép bạn gửi phần thưởng khối đến địa chỉ của riêng bạn. Hiện tại các thợ mỏ nhận được phần thưởng khối là 12,5 bitcoin (Phần thưởng khối sẽ giảm theo tỷ lệ đã được đặt trước)

Bạn chỉ có thể gặt hái được phần thưởng nếu khối mới được phần còn lại của mạng chấp nhận. Các nút khác thể hiện sự chấp nhận của họ bằng cách đưa hàm băm của khối mới vào khối tiếp theo mà họ tạo. Điều này khuyến khích mọi người chỉ thêm các khối với các giao dịch hợp lệ. Vì bạn tin rằng mọi người sẽ không chấp nhận khối mới của bạn nếu bạn thêm vào đó các giao dịch bị lỗi, bạn được khuyến khích chỉ thêm vào các giao dịch hợp lệ nếu bạn muốn phần thưởng khối.

Transaction fees – Phí giao dịch

Như đã đề cập ở trên, phần thưởng khối cho việc tạo các khối mới giảm theo tỷ lệ đã được đặt trước, có nghĩa là có một lượng bitcoin hữu hạn. Nhưng điều gì khuyến khích người tham gia mạng tiếp tục xây dựng blockchain Bitcoin và thực hiện các giao dịch nếu họ không còn được thưởng bằng cách khai thác những đồng bitcoin mới? Đơn giản: họ nhận được phí giao dịch cho mỗi giao dịch mà họ thêm vào trong khối đó của họ.

Phí giao dịch cũng không khuyến khích người tham gia mạng làm chậm lại mạng bằng cách gửi giao dịch đến tài khoản của chính họ.

Consensus Mechanisms – Cơ chế đồng thuận

Những người tham gia vào mạng p2p phi tập trung cần phải đồng ý – họ cần phải đạt được sự đồng thuận – về trạng thái của mạng về các khối và giao dịch sẽ được thêm vào blockchain. Chúng ta cần một cơ chế giúp loại bỏ các vấn đề phát sinh từ sự phân cấp và sự hiện diện có thể có của các đối thủ.

Cơ chế đồng thuận là một giao thức nằm trên blockchain, lấy khối được đề xuất của mỗi nút làm đầu vào và chọn khối hợp lệ làm đầu ra.

Chúng ta hãy xem cơ chế đồng thuận Proof-of-Work của Bitcoin. Nói một cách đơn giản, các thợ mỏ phải sử dụng một lượng lớn sức mạnh tính toán để chứng minh rằng họ có mặt trong trò chơi, và sau đó họ được phép đề xuất một khối mới. Họ sử dụng sức mạnh tính toán này bằng cách giải các câu đố băm dựa trên các thuộc tính của hàm băm trước đó. Từ góc độ kinh tế học tiền điện tử, điều quan trọng cần lưu ý là các nhà khai thác phải tốn tiền fiat để mua sức mạnh tính toán (ngày nay dưới dạng chip ASIC chuyên dụng và hiệu suất cao). Cùng với đó, họ đã mở rộng các tài nguyên quan trọng mà mạng cần nếu khối của họ được đưa vào blockchain.

Một cơ chế đồng thuận phổ biến khác là Proof-of-stake. Nói chung, cơ chế đồng thuận này hoạt động bằng cách có một trình xác nhận thay phiên nhau đề xuất và bỏ phiếu cho khối tiếp theo và trọng số của mỗi phiếu bầu của người xác nhận phụ thuộc vào quy mô của khoản tiền gửi được đặt cược trước của họ. Họ sẽ mất cổ phần nếu khối này không được thêm vào trong blockchain, do đó mạng khuyến khích bỏ phiếu cho các khối chỉ thêm vào các giao dịch hợp lệ.

 

9. TẤN CÔNG CÓ THỂ VÀO MẠNG

Một cuộc tấn công là gì? Một cuộc tấn công vào blockchain xảy ra khi ai đó đe dọa tính bảo mật, độ tin cậy và giá trị của blockchain bằng cách cố gắng thêm vào các giao dịch bị lỗi (ví dụ: giao dịch chi tiêu gấp đôi). Ngoài ra, ai đó có thể cố gắng tấn công một blockchain vì lý do chính trị hoặc ác ý thuần túy. Tôi sẽ đưa ra một cái nhìn tổng quan ngắn gọn về một số cuộc tấn công giả định đối với blockchain Bitcoin.

Tấn công 51% (Cấp độ trung thực)

Một trong những cách đơn giản nhất để cho phép các giao dịch chi tiêu kép hoặc bị lỗi hợp lệ là phân tách chuỗi khối, sau đó sẽ thêm hoặc loại trừ các giao dịch nhất định. Đối với điều này, các nút phải chấp nhận khối mới bao gồm các giao dịch bị lỗi và xây dựng trên đầu của nó. Chuỗi ngã ba phải vượt qua chuỗi hiện tại bằng cách phát triển nhanh hơn và trở nên dài hơn vì các nút thường đặt các khối mới lên trên chuỗi khối dài nhất. Cuộc tấn công này có thể xảy ra nếu ai đó chiếm đa số – hơn 50% – sức mạnh băm. Chúng ta giả định rằng blockchain Bitcoin là an toàn vì trong mô hình đa số trung thực, trong đó hơn 50% số người tham gia là trung thực.

Đây là cuộc tấn công lý thuyết nổi tiếng nhất đối với blockchain Bitcoin bởi vì nó có rất nhiều sắc thái được xem xét trong thực tế, cuộc tấn công có thể hoạt động ngay cả khi kẻ tấn công có ít hơn 50% sức mạnh băm.

Về mặt lý thuyết, một kẻ tấn công hoàn toàn thất lợi về mặt lợi ích kinh tế nếu bị ngăn cản thực hiện cuộc tấn công 51% vì giá trị mạng (tỷ giá hối đoái Bitcoin/fiat) sẽ sụp đổ ngay sau cuộc tấn công. Kẻ tấn công về cơ bản đang tự bắn vào chân mình. Tuy nhiên, cũng có thể ai đó bị thúc đẩy bởi các lý do chính trị hoặc ý thức hệ khác nhau phá hủy blockchain Bitcoin. Hoặc, họ có thể short Bitcoin và sau đó khởi động cuộc tấn công để kiếm lợi từ vụ sụp đổ. Có rất nhiều yếu tố khác để xem xét và phân tích từ khía cạnh thực tế, và chúng nằm ngoài phạm vi tôi có thể lý giải được.

Tấn công P + Epsilon

Thực tế là không một ai sở hữu bitcoin muốn blockchain bị tấn công vì nó sẽ làm tổn thương lợi ích của họ. Tuy nhiên, một bi kịch điển hình có thể xảy ra nếu mọi người trong cộng đồng hành động theo những khuyến khích ích kỷ của riêng mình và nhận hối lộ, cuối cùng dẫn đến tổn thất dài hạn cho tất cả những người tham gia mạng. Bi kịch là không ai muốn làm hại mạng nhưng dù sao nó cũng xảy ra.

Trong tấn công P+ε, một ai đó có thể mua chuộc những người tham gia mạng mà không mất phí. Giả sử mọi người cần bỏ phiếu về việc 2 + 2 = 4 là đúng, họ có thể sẽ bỏ phiếu Có hoặc Không. Tất nhiên, phiếu bầu trung thực là Có. Nếu bạn bỏ phiếu giống như đa số người tham gia, bạn sẽ nhận được phần thưởng P. Nếu phiếu bầu của bạn thuộc thiểu số, bạn nhận được zero. Mọi người chắc hẳn đều nghĩ rằng người khác sẽ bỏ phiếu Có và do đó mọi người đều bỏ phiếu Có. Cái chúng ta đang trải qua được gọi là Cân bằng Nash (một định lý trong lý thuyết trò chơi), ở trong đó mọi người đều sẽ có được thứ họ muốn.

Tuy nhiên, hãy tưởng tượng nếu kẻ tấn công muốn bạn bỏ phiếu Không. Bạn thật ngu ngốc khi làm điều đó bởi vì những người khác sẽ bỏ phiếu Có, vì vậy phiếu bầu của bạn sẽ thuộc về thiểu số và bạn không nhận được phần thưởng P. Tuy nhiên, kẻ tấn công đưa ra một cam kết đáng tin cậy (ví dụ: thông qua hợp đồng từ Ethereum) để trả cho bạn một phần thưởng trị giá P+ (bằng phần thưởng ban đầu cộng thêm một chút) nếu bạn bỏ phiếu Không và nếu bạn thuộc thiểu số. Đột nhiên, bạn nghĩ rằng mình nên bỏ phiếu Không, vì nếu bạn chiếm đa số, bạn sẽ giành được P và nếu bạn thuộc thiểu số, bạn sẽ giành được P+. Mặt khác, nếu bạn bỏ phiếu Có, bạn chỉ thắng nếu bạn chiếm đa số nhưng bạn sẽ thua nếu bạn thuộc thiểu số. Bây giờ, vì hối lộ, mọi người sẽ bỏ phiếu. Đột nhiên, phiếu bầu-Không chiếm đa số và kẻ tấn công thậm chí không phải trả bất kỳ khoản nào cho người bỏ phiếu bầu-Không vì họ chiếm đa số.

Trong các mạng phi tập trung được duy trì bởi blockchain. Người tham gia mạng không nên thêm các giao dịch bị lỗi hoặc chi tiêu gấp đôi nhưng họ có thể bị mua chuộc để làm điều đó. Bạn có thể kiểm tra thêm một số cách có thể để giảm thiểu rủi ro này trong blogspot của Vitalik Buterin.

Có thể bạn cũng nhận thấy rằng hầu hết các vấn đề tôi mô tả bên trên có thể liên quan đến bản chất của kỹ thuật xây dựng mạng lưới hoặc liên quan đến kinh tế. Có những vấn đề nảy sinh từ lòng tham của con người và được hợp lý hóa dựa trên cách giải quyết bằng mật mã học. Byzantine Fault Tolerance, là một vấn đề kỹ thuật, có thể được giải quyết bằng các ưu đãi kinh tế.

Ở đây có sự giao thoa giữa công nghệ và kinh tế, hơn thế nữa điều này thực sự rất đặc biệt, đầy thách thức và hấp dẫn phải không nào ?

 

TÓM LƯỢC

Chúng ta có thể tin rằng kinh tế học tiền điện tử là xương sống của các mạng phi tập trung. Nó là sự kết hợp của mật mã học với các khuyến khích kinh tế nhằm giữ an toàn cho mạng và khuyến khích sự tham gia nhiều hơn từ những người tin tưởng.

Tuy nhiên, có những giả định tôi đưa ra bên trên liên quan đến tình trạng của thế giới thực khi thiết kế các mạng hay mô hình phi tập trung được gọi là mô hình bảo mật. Ngoài ra với một số khái niệm cơ bản về mật mã là hàm băm và chữ ký số, giúp ngăn chặn các cuộc tấn công bảo mật giữa các chức năng khác nhau trong một hệ thống.

Về mặt khuyến khích kinh tế, chúng ta có thể sử dụng các mã thông báo và cơ chế đồng thuận (như Proof-of-Work) để bảo mật mạng và thúc đẩy người tham gia đóng góp cho nó. Có nhiều khả năng để tấn công một mạng p2p phi tập trung, như tấn công 51% và cuộc tấn công P+epsilon.

Bài viết mới
Tin nổi bật